Nooit meer oorlog!

Op 4 mei herdenken we in heel Nederland de oorlogsslachtoffers. Deze dag heet dan ook Dodenherdenking. Ook in Brunssum is deze traditie diep geworteld.

Op de algemene begraafplaats aan de Merkelbeekerstraat vindt elk jaar op 4 mei een indrukwekkende ceremonie plaats. Inwoners van Brunssum die gesneuveld zijn in de strijd, waar ook ter wereld, worden bij naam genoemd. ‘The last post’ wordt ten gehore gebracht door een muzikant van een van Brunssums muziekgezelschappen. Er worden kransen gelegd door de Gemeente Brunssum, geloofsgemeenschappen, comités en stichtingen die in Brunssum actief zijn, geholpen door de diverse scoutingverenigingen die Brunssum rijk is.

De ceremonie wordt daarna voortgezet op het Britse oorlogskerkhof, een ereveld met 328 graven van Britse soldaten die hun leven hebben gegeven in de Tweede Wereldoorlog. Alle graven zijn geadopteerd door Brunssumse gezinnen. Ze zijn opgenomen in de gemeenschap en elk graf wordt het hele jaar verzorgd en voorzien van bloemen.

Gemeenschapszin

Dit ‘omzien naar elkaar’ is sterk verankerd in de Brunssumse gemeenschap. Brunssum is groot geworden door de mijnbouw. Mijnwerkers in de Staatsmijn Hendrik moesten diep onder de grond intensief samenwerken en goed op elkaar letten. Dat gevoel van saamhorigheid en gemeenschapszin zette zich vaak ook bovengronds voort. Met indrukwekkende gevolgen…  

Onderduikers

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Brunssum een ‘hotspot’ voor onderduikers. Door de vele mijnwerkers uit Duitsland maar ook uit verre streken als Joegoslavië, Italië, Spanje of Marokko, was Brunssum een smeltkroes van culturen, talen en dialecten. Onderduikers vielen hier minder op en vooral kinderen gingen over het algemeen moeiteloos op in de grote gezinnen. Op basis van historisch materiaal wordt geschat dat Brunssum zo’n 300 à 400 onderduikers heeft gehad waarvan de helft kinderen, vooral Joodse kinderen. Vaststaat dat alle onderduikers de oorlog hier hebben overleefd, een feit dat bij veel Brunssumers niet bekend is. In Brunssum zul je dan ook geen ‘Stolpersteine’ aantreffen, de struikelstenen die in het trottoir worden aangebracht bij de huizen waar onderduikers zijn opgepakt, gedeporteerd en vermoord. 

De onderduikgeschiedenis van Brunssum is een uniek verhaal op zichzelf, omdat hier geen enkele onderduiker is verraden. Ondanks het feit dat hier ook veel NSB’ers en andere collaborateurs woonden. Je kon een andere mening hebben dan je vriend of buurman, maar iemand verraden? Nee, daar was de gemeenschapszin, de saamhorigheid binnen Brunssum toch te sterk voor.

Een warm welkom

Na de oorlog werd de NAVO opgericht om de democratie te bewaken en de vrijheid en veiligheid van de aangesloten landen te waarborgen. Toen er in 1967 een nieuwe locatie werd gezocht voor het Europese hoofdkwartier dat in de zomer van 1953 onder de naam AFCENT was opgericht, meldde Brunssum zich. In de volksmond is het nog steeds onder de eerste naam bekend, hoewel het al sinds 2004 officieel Joint Force Command (JFC) heet. De vele nationaliteiten en verschillende culturen passen goed bij Brunssum, groot geworden door verbroedering ondergronds en bovengronds. Nu deze zomer het 70-jarig jubileum wordt gevierd van het NAVO hoofdkwartier, mag Brunssum trots zijn dat het al sinds 1967 zo’n grote internationale gemeenschap binnen de gemeentegrenzen heeft. Niet als mijnwerkers of onderduikers maar als hoeders van vrijheid en veiligheid.

Vieren

Laten we dus vieren dat we in vrijheid mogen leven. Niet alleen op 5 mei wanneer we in heel Nederland en natuurlijk ook in Brunssum Bevrijdingsdag vieren, maar elke dag weer. En laten we koesteren wat Brunssum groot heeft gemaakt: gastvrijheid en omzien naar elkaar!